Veriu i Dardanisë dhe shkaqet e krizës

Dr. Dritan Demiraj

Me qëllim që të analizojmë me sukses situatën e sigurisë në veri të Dardanisë, duhet të analizojmë disa nga faktorët kryesorë demografikë, gjeografikë, politikë, diplomatikë dhe ushtarakë të cilët ndikojnë në këtë krizë. 

Në muajin shtator të vitit 2021, vendosjes së reciprocitetit për vendosjen e targave të përkohshme për serbët të cilët futen në Kosovë, Serbia iu përgjigj me provokime, bllokime rrugësh, sulme me armë kundër forcave të policisë së Kosovës, etj duke urdhëruar strukturat e saj paralele të cilat organizohen, financohen dhe drejtohen nga shërbimet serbe të sigurisë në bashkëpunim me agjensitë ruse të inteligjencës.  

Në këtë rajon të Kosovës, sulmet e strukturave paralele serbe të ekzekutuara ditët e fundit me përfshirjen edhe të agjentëve rusë të grupit ‘Wagner’, kanë qëlluar drejtëpërsërdrejti kundër forcave të policisë së Kosovës në Liqenin e Ujmanit, kanë bllokuar rrugët në vendkalimet kufitare zyrtare në Jarinje dhe Bërnjak, kanë ekzekutuar gjashtë sulme me armë gjatë muajit prill të vitit 2021, etj duke treguar qartazi se pas këtyre incidenteve qëndron Beogradi dhe Rusia, të cilët kërkojnë të vështirësojnë sa më shumë situatën në këtë rajon tashmë që vazhdon pushtimi ushtarak Rus në Ukrainë. 

Në datën 7 gusht 2022, Shefi i Shtabit të Përgjithshëm serb Gjenerali Milan Mojsiloviç së bashku me drejtuesit kryesorë të komandave të tjera ushtarake vizituan njësitë e xhandarmarisë dhe të njësive të armatosura serbe në zonën kufitare tokësore me Dardaninë, konkretisht bazat ushtarake “Tabalije” dhe “Rudnica” dhe aftësitë e tyre operacionale për të reaguar sa më shpejtë në rast nevoje. Në këtë këndëvështrim, gjykoj se në këtë krizë ka rëndësi studimi i faktorit demografik në këtë rajon.

1. Faktori demografik.

Në pjesën veriore të Kosovës jetojnë shumë pak serbë. Ata në vazhdimësi e kanë refuzuar regjistrimin për të vetmen arsye se dalin më pak se 30.000 qytetarë. Në qytetin e Mitrovicës ndodhet një universitet i cili frekuentohet nga studentë nga Serbia, për të vetmen arsye se diplomat merren me lehtësi. Qyteti më i afërt në Serbi nga Mitrovica është qyteti i Kraljevas rreth 150 km i cili është qytet në “zhdukje” për shkak të largimit të madh të popullsisë serbe jashtë vendit. 

Në pjesën e Gjilanit, Novobrdos, Kamenicës, Vitisë, Lipjanit, Prishtinës dhe Shterpcës jetojnë më tepër se 100.000 qytetarë serbë, por Serbia nuk shqetësohet shumë për ta. Në fakt, muajt e fundit Serbia i ka shtuar forcat e saj në kufirin e Kosovës në pjesën e Gjilanit, Vitisë, Kamenicës dhe Podujevës. Ky në fakt është një mashtrim dhe tërheqje vëmendje, sepse objektivi i tyre përfundimtar është marrja e kontrollit në veriun e Kosovës. 

Shpesh herë vendime të tilla janë mbështetur nga deklaratat e Ministrit të Jashtëm Rus Sergei Lavrov dhe zëdhënesës së tij Maria Zakarova, të cilët kanë deklaruar se: “Atje ku ka popullsi serbe nuk duhet të ketë prezencë shqiptarësh”, pra haptazi pasi dështuan në marrjen e pushtetit gjatë zgjedhjeve në Malin e Zi, në Bosnjë-Hercegovinë dhe në Kroaci, serbët vazhdojnë të insistojnë për mundësinë e zgjerimit të territoreve nëpërmjet shkëmbimit të tyre, krijimit të Asociacioni i komunave me shumicë serbe (Zajednica), zgjerimit të influencës sërbe në rajonin  e Ballkanit me zgjerimin e nismave ekonomike.   

2. Faktori gjeostrategjik i Kopaonikut, parë nga aspekti i luftës elektronike, sinjaleve dhe telekomunikacionit.

Duke marrë parasysh rëndësinë strategjike të bjeshkëve të Kopaonikut (pasuritë nëntokësore, pikat strategjike të telekomunikacionit, lartësinë e Ravna Goras, etj), kërkesave të vazhdueshme të Serbisë dhe dakortësimit të tyre me ‘miqtë’ e tyre shqiptarë për ndryshimin e kufirit, qasjen e ndryshme ndaj serbëve që jetojnë në pjesën veriore dhe shtetasve të cilët jetojnë në brendësi të Republikës së Dardanisë, në prapavijë qëllimi strategjik i Serbisë është ndryshimi i vijës kufitare.

Siç e dimë edhe nga historia e kaluar, kur Serbia nuk ka interes strategjik nuk lëshon pe. Por në mënyrë të heshtur në prapavijë nëpërmjet “metodave serbe„ nën drejtimin e lidershipit të tyre “perëndimor“ do të vazhdojnë të tentojnë të përfitojë sa më shumë të jetë e mundur. Psh në vitin 2007, Serbia dërgoi për vizitë zyrtare në SHBA shefin e tyre të shtabit të ushtrisë serbe Gjeneralin Ponosh, i cili gjatë takimeve me autoritetet e sigurisë amerikane kërkoi që ta mbështesnin që maja e Kopaonikut t‘i takonte Serbisë.

Në vijim duhet bërë një analizë për rëndësinë që kjo majë sa i përket Luftës Elektronike, Sinjaleve dhe Telekomunikacionit, të cilat në gjykimin tim më shumë se Serbisë mund t‘i shërbejnë Federatës Ruse. 

Në këtë majë (si në foton e publikuar) është vendosur një radar me rreze të mesme operacionale rreth 400 km. Ky radar u shkatërrua nga aviacioni amerikan në vitin 1999. Por në atë kohë u shkatërrua vetëm kupola e radarit, sepse nëpërmjet një ashensori ai ndodhej thellë në tokë. Para disa vitesh Serbia kërkoi që të kontrollonte hapësirën ajrore të Kosovës, për kontrollin e qarkullimit të aviacionit civil, kërkesë e cila u refuzua nga NATO, duke mos lejuar aktivizimin i këtij radari. 

Serbët nuk hoqën dorë nga kjo ide, sepse në atë kohë vetëm nga kontrolli i hapësirës ajrore të Kosovës ata fitonin një sasi prej 13 milionë euro në vit dhe në të njëjtën kohë serbët planizuan të ndërtonin në bjeshkën Besna Kobila në afërsi të Vranjës një bazë tjetër radarësh për qëllim ushtarake dhe inteligjente.

Si përfundim, marrja e kontrollit të majës së Ravna Goras, do t’i mundësonte serbëve dhe rusëve vendosjen dhe instalimin e radarëve të fuqishëm të luftës elektronike (EW) dhe pajisjeve të tjera moderne ruse të zbulimit elektronik (ELINT) të afta që të kontrollinin sinjalet telefonike por jo vetëm në katër vende të NATO-s Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Shqipëri dhe deri në Greqi.

Foto të vijës kufitare dhe pozicionit gjeografik të qendrës telekomunikimit. 

3. Liqeni  i Gazivodës ( Ujmanit).  

Liqeni i Gazivodës është liqeni më i madh në Kosovë. Ai ka një sipërfaqe prej 11.9 km² nga të cilat 9.2 km² i përkasin Republikës së Dardanisë dhe vetëm 2.7 km² Serbisë. Ky liqen furnizon me ujë të pishëm qytetet: Mitrovicë, Vushtrri, Obiliq por në të ardhmen edhe qyteti i Prishtinës të mund të furnizohet nga ky liqen. Termocentralet Kosova A dhe Kosova B furnizohen me ujë po ashtu nga ky liqen artificial. Ekzistenca e këtij liqeni është shumë i rëndësishëm për mbijetesën e banorëve të këtyre qyteteve, për zhvillimin industrial dhe bujqësor të Dardanisë. Pa shfrytëzimin me ujë nga ky liqen, termocentralet mbyllen dhe Kosova mbetet pa energji elektrike. 

   Liqeni i Gazivodes. 

4. Faktori ekonomik.

Në shtesë sa më lartë, në këtë rajon ekzistojnë pasuritë e jashtëzakonshme të pasurive minerale, të cilat gjenden në pjesën veriore të Dardanisë dhe janë vlerësuar në mbi 200 miliardë Euro. Në këtë rajon gjenden me shumicë mineralet qymyrguri, plumb, zink, argjend, ar dhe shumë minerale të  tjera. Këto pasuri përrallore padyshim që i lënë pa gjumë mercenarët serbë dhe bashkëpunëtorët e tyre shqiptarfolës. 

5. Faktori ushtarak. 

Në Serbi ndodhet baza rajonale e Sputnikut në Beograd, në ministrinë serbe të mbrojtjes ndodhet zyra e përfaqësisë së MM ruse, ndërkohë në Nish rreth 160 km ndodhet ‘Qëndra Humanitare’ e Rusisë, e cila vepron në mënyrë të fshehtë në të cilën punojnë shumë agjentë të shërbimeve sekrete të sigurisë FSB, GRU dhe SVR, misioni të cilëve është grumbullimi i informacioneve për vendet në rajonin e Ballkanit Perëndimor.   

Por agresiviteti i shfaqur gjatë ditëve të fundit nga Serbia, nuk është asgjë tjetër më shumë sesa vazhdimi i një plani të qartë 20 vjeçar, ku vetëm në kufirin me Kosovën janë ndërtuar dhe dislokuar 48 baza operative ushtarake, nga të cilat 28 janë të ushtrisë dhe 20 të xhandarmarisë. Këto baza kanë filluar të ndërtohen që nga muaji gusht 2001, nën asistencën informative të Rusisë dhe të shërbimeve të saj të sigurisë FSB, SVR dhe GRU. Bashkëpunimi i Rusisë me Serbinë shfaqet edhe tek grupi i miqësisë Serbi-Rusi, ku nga 250 anëtarë të Parlamentit serb 151 prej tyre janë pjesë e këtij grupi.  

Serbia për momentin i ka pozicionuar forcat e saj përgjatë kufirit me Republikën e Dardanisë. Forca kryesore e cila patrullon kufirin janë efektivët e Brigadës së Xhandarmarisë. Brigada e xhandarmarisë serbe përbëhet nga 4 batalione. Batalioni katërt psh përbëhet nga shumë pjestarë të forcave speciale ‘Kobra’, njësi anti-terroriste dhe një forcë elitë policore. 

Këto janë forcat të cilat ruajnë dhe patrullojnë kufirin me Dardaninë. Patrullimet e tyre realizohen 24 orë në ditë dhe realizohen nga efektivë prej katër personash të armatosur: Dy persona të pajisur me automatik AK-47 model i përmirësuar serb, i treti me automatik/mitraloz prodhin serb model M-84  kalibër 7.62 x 54 mm dhe personi i katërt me sniper ‘Crna Strela’ prodhim serb kalibër 12.7 mm ose M-76 7.92 x 57 mm.  

Harta kufitare në Veri-Lindje të Dardanisë. 

KFOR-i ka një prani të dobët në Veri të Dardanisë. 

Përgjithësisht Republika e Dardanisë kontrollohet nga trupat e KFOR-it nga ajri me dron dhe më rradhë me helikopter. Duhet theksuar se prania e tyre me mjete ushtarake dhe me ushtarë në veri është shumë e vogël, pavarësisht sasisë prej 4000 forcash të dislokuara në vend. 

Në Veri të Kosovës ndodhen dy vendkalime kufitare zyrtare, Jarinje (Gate-1) dhe Bërnjak (Gate-31). Nga Jarinje (Gate-1) trupat e KFOR-it janë tërhequr tërësisht dhe për momentin ndodhen prapa Leposaviqit në Camp Notting-Hill, por aty ka pak mjete ushtarake dhe pak ushtarë. 

Pika kufitare në mes Novi Pazarit dhe Banjska nuk ruhet nga askush. Më herët kjo zonë është kontrolluar nga trupat e KFOR-it dhe është lejuar transporti i automjeteve deri 3.5 ton. 

Në Gate-31 në Bërnjak është i pozicionuar KFOR-i dhe policia e Dardanisë. Ky vendkalim është shumë pak i rëndësishëm dhe i qarkullueshëm. Nga Gate-31 deri në Zubin Potok nga ana e kufirit me Serbinë, ndodhen shumë vendkalime ilegale që askush nuk i kontrollon. 

      Bazat e KFOR-it në Rajonin e Mitrovicës

Bernjak-Gate-31	40° 57′ 40.06”	20° 32′ 56.64”
Camp Notting-Hill	43° 04′ 49.61”	20° 48′ 43.60”
Camp Novo Selo	42° 47′ 06.61”	21° 01′ 55.97”

Share via:

• Facebook
• Twitter
• Copy Link
• More

FILED UNDER: POLITIKE

ARTIKUJT E FUNDIT

• STAMBOUL (1919) / JA KUSH JANË PJESËTARËT E DELEGACIONIT SHQIPTAR QË U NISËN NGA KOSTANDINOPOJA PËR NË KONFERENCËN E PAQES NË PARIS
• SUKSESET E QEVERISË SË KOSOVËS*
• PERSONALITETE TË SHQUAR QË SHTRUAN UDHËN E NEOSHQIPTARIZMIT ME  IDE PROGRESIVE QË  JANË TË VLEFSHME EDHE PËR SOT
• Largimi i stresit ditor, 50 – 80%
• Commodus
• Turneu “Vllaznimi” me plot sukses përmbylli edicionin e 14-të të tij, FC Kraja shpallet Kampion!
• Gramatikë e gjuhës Shqipe nga misionari Amerikan Dr. Elias Riggs
• Rruga Ismail Qemali në New York
• KOHËT LASGUSHIANE
• SI E NJOHA DHE SA NUK E NJOHA TAHIR KOLGJININ
• Tre libra me epigrame bashkëkohore të Viron Konës
• Diamante
• Gëzim (Jimmy) Dushallari (10 May 1955 – 2 Dhjetor 2022)
• Ramiz TAFILAJ, Drejtori i Përgjithshëm i “Gazeta e Alpeve”  ishte i Ftuar Nderi në Shtëpinë e Bardhë, në Festën e Krishtlindjeve
• Mbresa rreth librit “Fisi Hoxhaj, Arrëz e Madhe” me autor Besnik Hoxha

KATEGORITË

Kategoritë  Select Category  Analiza  (4,307)  Editorial  (282)  Ekonomi  (750)  Emigracion  (674)  ESSE  (2,588)  Featured  (4,387)  Fejton  (357)  Histori  (2,952)  Interviste  (862)  Komente  (2,113)  Komunitet  (1,647)  Kronike  (2,744)  Kulture  (2,327)  LETERSI  (1,106)  Mergata  (407)  Opinion  (3,752)  Politike  (2,748)  Rajon  (807)  Reportazh  (558)  Sociale  (209)  Sofra Poetike  (599)  Sport  (548)  Uncategorized  (67)  Vatra  (586)  Video  (2)  Wall Street  (5) 

ARKIV

Arkiv  Select Month   December 2023    November 2023    October 2023    September 2023    August 2023    July 2023    June 2023    May 2023    April 2023    March 2023    February 2023    January 2023    December 2022    November 2022    October 2022    September 2022    August 2022    July 2022    June 2022    May 2022    April 2022    March 2022    February 2022    January 2022    December 2021    November 2021    October 2021    September 2021    August 2021    July 2021    June 2021    May 2021    April 2021    March 2021    February 2021    January 2021    December 2020    November 2020    October 2020    September 2020    August 2020    July 2020    June 2020    May 2020    April 2020    March 2020    February 2020    January 2020    December 2019    November 2019    October 2019    September 2019    August 2019    July 2019    June 2019    May 2019    April 2019    March 2019    February 2019    January 2019    December 2018    November 2018    October 2018    September 2018    August 2018    July 2018    June 2018    May 2018    April 2018    March 2018    February 2018    January 2018    December 2017    November 2017    October 2017    September 2017    August 2017    July 2017    June 2017    May 2017    April 2017    March 2017    February 2017    January 2017    December 2016    November 2016    October 2016    September 2016    August 2016    July 2016    June 2016    May 2016    April 2016    March 2016    February 2016    January 2016    December 2015    November 2015    October 2015    September 2015    August 2015    July 2015    June 2015    May 2015    April 2015    March 2015    February 2015    January 2015    December 2014    November 2014    October 2014    September 2014    August 2014    July 2014    June 2014    May 2014    April 2014    March 2014    February 2014    January 2014    December 2013    November 2013    October 2013    September 2013    August 2013    July 2013    June 2013    May 2013    April 2013    March 2013    February 2013    January 2013    December 2012    November 2012  

TAGS

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti