Gjeneral Abaz Kupi, ndër figurat më të shkëlqyera politike dhe ushtarake të nacionalizmit shqiptar

Av. Ilir Kuka

Se pari ju falenderoj qe me krijuat mundesinë që t’ju drejtohem në këtë aktivitet qe dega e PLL New York zhvillon ç’do vit në përkujtim të figures se gjeneral Abaz Kupit, i cili ë shtë figura një ndër figurat më të shkëlqyera politike dhe ushtarake të nacionalizmit shqiptar gjatë gjithë jetës së tij dhe ne veçanti me aktivitetin e tij politik dhe ushtarak në periudhën së L.II Botërore: 7 prill 1939 – 1944

Referuar dokumenteve arkivore pranë Arkivit Qëndror të Shtetit aktiviteti i Abaz Kupit në këtë periudhë zhvillohet në drejtim të:

– organizimi i luftës kundër pushtuesit fashist,

-bashkimi i të gjithë elementit nacionalist dhe antifashist në Shqipëri dhe në trojet etnike shqiptare në luftën kundër pushtuesit fashist,

– rivendosjen e legjitimitetit të shtetit shqiptar ( Monarkisë Shqiptare) nëpërmjet një referendumi për formën e qeverisjes mbas çlirimit të vendit nga pushtuesi fashist dhe nazist.

-shmangia e luftës vëllavrasëse (luftës civile) të nisur nga komunistët shqiptar nën drejtimin e komunistëve jugosllavë. Pra aktiviteti i Abaz Kupit përfshin në vetvehte aktivitetin: ushtarak, organizativ dhe politik dhe organizativ

Me qëndresën e organizuar ushtarake e drejtuar nga gjeneral Abaz Kupi me 7 prill 1939 ju tregua mbarë opionionit botëror se shqiptarët jo vetëm nuk e pranuan por kundërshtuan me armë pushtimin fashist kontribut i cili është pohuar nga diktatori komunist E. Hoxha në një shkrim të vitit 1943 në gazetën “Z.P”

Perseri referuar burimeve arkivore në gjuhën frengjisht 1942-1943 thuhet: “Titulli si hero kombëtar Abaz Kupit nuk ju dha as nga Legalistët ( Legaliteti) dhe as mundet me ju heqë nga Nacional Çlirimtarja. Ky titull i është njoftë nga mbarë populli shqiptar dhe të huajt mbas datës 7 prill 1939…

Përpjekjet dhe aktiviteti i Abaz Kupit nuk mund të mbetej vetëm qëndresa me armë me 7 prill kundër pushtuesit fashist.

Pushtuesi fashist duke pasë në konsideratë ndikimin dhe reputacionin që gëzonte Abaz Kupi do të mundohej jo vetëm asgjesimin fizik të Abaz Kupit dhe forcave të tija ushtarake, kjo edhe duke u përpjekur për të penetruar elemente të ndryshëm profashistë në çetat e Abaz Kupit.

Në dokumentet arkivore gjendet një letërkëmbim i shumtë ndërmjet Ministrisë së Brendshme Tiranë dhe Prefekturës së Krujes, Shkodër e rretheve të tjera ku kërkohet informacion nëse Abaz Kupi ndodhet jashtë Shqipërisë apo është kthyer në Shqiperi, shkëmbim i informacioneve për lëvizjet, organizimin dhe numrin e forcave zogiste dhe deri në pagesën që pushtuesi fashist do t‘i bënte personave të xhandarmarisë fashistë të vrarë në luftimet kundër Abaz Kupit dhe forcave të tij.

Pavarësisht se Abaz Kupi konsiderohej nga pushtuesi fashist si kundërshtari më i fortë ne një relacion të Ministrisë së Brendshme drejtuar Mustafa Krujes të bie të sy mënyra se si përshkruhet Abaz Kupi dhe Myslim Peza… etj:

Në dokumente të vitit 1943 thuhet:

“Abaz Kupi për prestigjin që i favorizon pozita që ka pasë në të kaluarën është për tu konsideruar në marrëdhënie me Muharrem Bajraktarin e Myslim Pezën një nga banditët më të rrezikshëm. Përkundrazi deri para 6 muajve ishte më i frikshmi ndër te gjithë

Ish majori i gjandarmarise së Zogut me 7 prill 1939 komandonte bandat qe tentonin te rrezistonin kundër zbarkimit të trupave italiane në Durrës dhe marrshimit të tyre në Tiranë”

Ndërsa po në këto dokumente të tërheq vëmendjen etiketimi i Myslim Pezës jo si nje kundërshtar por si një vrasës, ku thuhet: “Myslim Peza dhe shokët e tij gjakatar……

Mbas kthimit në Shqiperi qëllimi kryesor i Abaz Kupit ishte organizimi i luftes kundër pushtuesit fashist duke mbledhur të gjithë nacionalistët dhe patriotët e ndershëm shqiptar pavarësisht bindjeve politike.

Në Konferencën e Pezës dhe Konferencen e Mukjes 1-2 gusht 1943 roli i Abaz Kupit tashti si kryesues i delegacionin Keshilli Nacional Çlirimtar do të ishte determinues.

Marrëveshja e nënshkruar në konferencën e Mukjes ku pjesmarrësit shpreheshin duke nënshkruar për:

-Lufte imediate kunder armikut okupator per çlirimin e Shqiperise, -Indipendencen e plotë të Shqiperisë në kufijtë e vitit 1913 dhe bashkimin me atdheun te trojeve te banuara prej shqiptareve të shkëputura padrejtësisht,

-Forma e rregjimit te caktohej prej vehte shqiptarëve nëpërmjet një asambleje kushtetuese. do të përbënte një moment kulminant në përpjekjet e Abaz Kupit.

Por fatkeqësisht kjo marrëveshje do të hidhej poshtë nga P.Komuniste dhe E. Hoxha

Nuk kishte si të ndodhte ndryshe, pasi siç shprehej Xhorxh Sejmor, përfaqësues i misionit SOE në Shqipëri 1943 ne relacionin drejtuar qëndres në vitin 1943 : “Sikundër ju kam patur njoftue nji pjesë e madhe e udhëheqësve komunistë janë të përbame prej njerzish me kombësi jo shqiptare. Këta jane: Dushan malazias, Miladin Popoëitch-i Sulovic-I; Dr Milani serb, Peter Piruself dhe Thoma Sovronovs ky rrjedhin nga Makedonija, Dr Gjergjes dhe Dhima gre-kër. Këto kanë pasë si rrjedhim mosbesimin e popullsive kundrejt udhëheqsit komunist. Shum prej tyne kan fillue për të pyet, nëse këta elementa të huej mejtojnë të mirën e Shqipenisë. Dyshimi vjen gjithnji tue u perhape kundrejt udhëheqsit e Nacj- Çlirimt. qi janë në shërbim të këtyne anmiqvet të Shqipnisë”.

Mbas tradhtise së Mukjes nga P.Komuniste, sulmit të armatosur te datës 21 tetor 1943 të komunistëve ku u vranë 67 anetarë të Ballit Kombëtar me dt. 21 tetor 1943 Abaz Kupi do të bënte edhe një përpjekje për të shmangur vëllavrasjen e nisur nga komunistët .

Por Komunistët shqiptarë jo vetëm nuk do të tërhiqeshin nga platforma e tyre vëllavrasëse por do të mundoheshin që të pengonin krijimin e Legalitetit nëpërmjet eleminimit fizik të Abaz Kupit

-Njoftim i major Abaz Kupit drejtuar kryesise se Keshillit te Nacional ]lirimtares 19 nëntor 1943 do të konfirmonte qëndrimin antifashist, nacionalist e patriot të Abaz Kupi do të shprehej ( citoj)

“Duke parë nevojën e një bashkimi të plotë i të gjitha tendencave politike për luftimin e okupatorit, me dt.10 shtator 1942 u bë mbledhja e Pezës ku u thirrën gjithë nacionalistat dhe komunistat shqiptarë.

Gjatë bisedimeve në këtë mbledhje iu deklarova haptazi se: “ Jam bashkuar me Ju me punue për të mirën e Shqipërisë e me luftue ç’do okupator; po të formohen partira, Une jam me Mbretin ZOG!

Pas kësaj mbledhje u shfaq Partija Balliste”

Në Mbledhjen e Mukajve me 2 gusht 1943 u bë Bashkimi dhe u zgjodh një Komitet i Përbashkët “ Shpëtimi i Shqipërisë”

Mjerisht më vonë u konstatua se, vendimet e marruna unanimisht në Mukaj nuk u respektuan dhe kjo shkaktoi përsëri keqsimin e relatave midis dy Partirave Nacional Clirimtar dhe Balli Kombëtar

Duke qenë përpara kësaj ngjarje të papëlqyer, Unë me shokët e mij pamë se bashkimi i tyre është i pamundur dhe vendosëm shpalljen e Legalitetit siç ka qenë para datës 7 prill 1939

Këtë vendim iu njoftuam me dt 28 tetor 1943 Këshillit Nacional Shlirimtar. Përgjigja e tyre na erdhi me vonesë me datën 15 nëntor 1943, e cila caktonte datën 20 të këtij muaji për një takim. Me qenë se data 20 nëntor 1943 është caktuar për Kongresin e Legalitetit, për këtë arësye nuk ka qenë e mundur që t’ia mrrijshim këtij takim.

Ne jemi gati që të pranojmë një datë pas dëshires s’uaj për një pjekje në ndonjë vend të përshtatshëm.

Me nderime Abaz Kupi (19 Nanduer 1943)

Dhe me vendimin e Kongresit të Organizatës Kombëtare Lëvizja e Legalitetit dt 21 nëntor 1943 do të rikonfirmonte edhe njëhere qëndrimin:

Legjitimiteti i Mbretërisë Shqiptare shpallur nga Asambleja Kushtetuese me 1 shtator 1928 i njohur nga të gjithë shqiptarët dhe gjithë shtetet dhe se ndryshimi i kësaj gjendje është bërë nëpërmjet forcës së armëve. Dhe në fund të këtij vendimi shkruhej:

Kongresi vendosi: Ripohimin e këtij Legaliteti dhe Njoftimin përkatës gjithë botës si dhe kërkimin e të drejtave Etnike Shqiptare

Qëndrimi antifashist dhe nacionalist, shmangia e luftës vëllavrasëse i shpalosur në të gjithë aktivitetin e Abaz Kupit do të ishin thelbi i platformës së OKLL, do të pasqyroheshin në qëndrimi publik dhe zyrtar të çdo drejtuesi dhe përfaqesuesi të OKLL

Një një trakt të hartuar dhe nënshkruar nga Patër Lek Luli në vitin 1943, trakt i cili do të alarmonte pushtuesin fashist shkruhej:

“ ……pra lirija e pavaresia e te gjithe kombevet dhe te vogla dhe e Shqipnis, Ky eshte dishiri i papes se shejte e peshtimi i Shqipnise e jo bashkimi i perjetshem i Shqipnise me italine……

…….Pra detyra kryesore e misioni ma i shejti i katolikve te shqipnise sot a me bashkepunu me te gjithe nacionalistat e vertete shqiptare e me i vu pushken italis.

Kemi nevoje per meshtare por per meshtarë shqiptarë, me gjak, me gjuhe, me ndjesi me zakoneme karakter e me educate shqiptare.

Sot atdheu e ka nevojen e juej ma tepër se kurre e ju e keni detyren me i ndihmue me te gjithe forcat t’uaja. Vete zoti e don qe ta shpetoni atdheun. Italija na zaptoi vendin me pushke e me topa e tha se ket pune e bera per me na pru qytetnimin oksidental e kulturen kristiane. Kultura e qytetnija kristiane nuk i imponohet kuje me topa e me bajoneta.Pra me pushke e me bajoneta duhet me e percjelle italine andej detit…………..

Qëndrimi i Abaz Kupit dhe OKLL për luftën kundër nazifashistëve dhe bashkimin e të gjitha trojeve etnike shqiptare konfirmohet edhe nje trakt ( fletushkë) e hedhur nga RAF (Royal Air Force) Britanik dhe USA ku shkruhet se:

“Abaz Kupi ne nje deklarate qe i bani me 7 prill 1944 u betue tue thane këto fjale: Unë bashkë me shokët e mij kemi lutë zotin që të na japë mundësinë të derdhim gjakun tonë për mbrojtjen e Kosovës. Kosovarët janë vëllaznit t’onë”

Që Legalistët do të banin cdo përpjekje për të shmangur luftën vellavrasëse që kishin nisur komunistët shqiptar si dhe për të mos rënë pre e provokimeve të tyre e provon edhe nje letër dt 26 shtator 1944 që nje figure tjetër e rëndësishme e Legalitetit Sali Myftia i dërgonte përfaqësuesit Anglez Kol Nill në mallet e Cukalit, ku i shkruan se: ..komunistët kishin rrethuar në fshatin Rrjodh dy përfaqësues të Legalitetit në shtëpinë e një miku të tyre dhe këto për të shmangur përplasjen e armatosur kishin dorezuar armët, por se ky veprim sipas zakoneve të zonës përbëntë një provokim të rëndë.

Te nderuar Pjesemarres.

Duke Ju shprehur edhe njëherë respektin dhe mirenjohjen për këtë aktivitet që Ju zhvilloni, vënë në dukje faktin se do të ishte mirë që ky aktivitet të zhvillohej në Shqipëri aty ku P.L.L. zhvillon aktivitetin e saj politik.

Historia e OKLL ( Partisë Lëvizja e Legalitetit) gjatë L.II.Boterore është krejtë e pastër pavarësisht akuzave të padrejta për 50 vite komunizëm. Por historia nuk zbardhet me deklarata shabllone e sa për të kaluar radhën.

Fatkeqësisht edhe sot mbas 30 viteve drejtuesit e Partisë Lëvizja e Legalitetit nuk ka arritur që të bëjë objekt debati publik nëpërmjet ballafaqimit të dokumenteve arkivore historinë dhe aktivitetin e OKLL dhe figurave kryesore drejtuese të saj.

Abaz Kupi, Sali Myftia, Patër Lek Luli gjithë bashkëluftëtarët zogistë gjatë L.II. Boterore, por edhe gjithë drejtuesit e OKLL mbas vendosjes së komunizmit në Shqipëri e kryen detyrën e tyre ndaj Shqipërisë dhe Shqiptarëve duke mbajtur të gjallë idealet zogiste jashtë Shqipërisë.

E vërteta mund te fshihet për disa kohë por nuk mund te zhduket.

Duhet të jemi realist dhe të vërtetë më vetvehtën: Ato drejtues që morën përsipër drejtimin e Partisë “Lëvizja e Legalitetit” mbas viteve 90 nuk justifikuan pritshmëritë e shqiptarëve por as legalistëve.

foto: wikipedia.org